Από τα κτήρια της αρχαίας Μίεζας τίποτα δεν μιλά για την ζωή των ανθρώπων της εποχής καλύτερα από τις κατοικίες των νεκρών, τους τάφους. Σημαντικότερος όλων είναι ο λεγόμενος Μακεδονικός Τάφος της Κρίσεως που πήρε το όνομά του από την ζωγραφική παράσταση της πρόσοψης. Σ’ αυτήν εικονίζεται ο νεκρός με πολεμική εξάρτυση να οδηγείται από τον Ψυχοπομπό Ερμή ενώπιον των δύο δικαστών του Κάτω Κόσμου, του Αιακού και του Ραδάμανθυ. Η εικαστική αυτή απόδοση του ορφικού στην σύλληψή του και πλατωνικού στην έκφρασή του μύθου της κρίσης των νεκρών μαρτυρά την βαθιά φιλοσοφική παιδεία του νεκρού αλλά και τις μεταφυσικές του ανησυχίες.
Άλλα αξιοσημείωτα ταφικά οικοδομήματα της Μίεζας είναι ο Μακεδονικός Τάφος των Ανθεμίων και ο Μακεδονικός τάφος των αδελφών Λύσωνα και Καλλικλή, αμφότεροι με υπέροχα διατηρημένες τοιχογραφίες της ελληνιστικής εποχής. Κοντά τους βρίσκεται ο μικρός Μακεδονικός τάφος του Κίνχ. Στην ρωμαϊκή περίοδο χρονολογούνται αγροτικές επαύλεις με ενδιαφέροντα ψηφιδωτά. Τότε ανακατασκευάζεται και το αρχαίο θέατρο, παίρνοντας την τελική του μορφή. Από την Μίεζα των παλαιοχριστιανικών χρόνων (6ος αι.) προέρχεται η βασιλική στην θέση Παλιοκκλήσι.
