Η κοινή θέληση συνεργασίας και η ομόθυμη πολιτική βούληση 15 Νομαρχών και Δημάρχων, επισφραγίστηκε στην 1η Σύσκεψη της Διανομαρχιακής και Διαδημοτικής Συνεργασίας με θέμα την Ολοκληρωμένη και Βιώσιμη Ανάπτυξη του ορεινού όγκου του Βερμίου, η οποία έγινε το πρωί του Σαββάτου 10 Μαΐου στη Νάουσα. Η σύσκεψη, η οποία έγινε με πρωτοβουλία του Δημάρχου Νάουσας κ. Αν. Καραμπατζού, αφορούσε του Δήμους που βρίσκονται στις πλαγιές ή τις παρυφές ή την περιοχή του όρους Βέρμιο στους τρεις Νομούς Ημαθίας, Κοζάνης και Πέλλας.
Συγκεκριμένα, στη σύσκεψη συμμετείχαν εκ μέρους του Νομάρχη Ημαθίας κ. Κ. Καραπαναγιωτίδη ο Αντινομάρχης κ. Αν. Καπετανόπουλος, εκ μέρους του Νομάρχη Κοζάνης κ. Γ. Δακή ο Αντινομάρχης κ. Ι. Τσαρδακλίδης, και οι Δήμαρχοι: Αγίας Παρασκευής (Ν. Κοζάνης) κ. Σάββας Ζαμανίδης, Ανθεμίων (Ν. Ημαθίας) κ. Δ. Σιδηρόπουλος, Βερμίου (Ν. Κοζάνης) κ. Σοφ. Σιδηρόπουλος, Βέροιας (Ν. Ημαθίας) κα. Χαρ. Ουσουλτζόγλου, Δοβρά (Ν.Ημαθίας) κ. Χρ. Τσιούντας, Ειρηνούπολης (Ν.Ημαθίας) κ. Αθ. Σπαθόπουλος, Ελλησπόντου (Ν. Κοζάνης) κ. Κ. Σανίδης, εκ μέρους του Δημάρχου Κοζάνης (Ν.Κοζάνης) κ. Π. Κουκουλόπουλος η Αντιδήμαρχος κα. Π. Τουμπουλίδου και ο Δήμαρχος Πτολεμαΐδας (Ν.Κοζάνης) κ. Γρ. Τσιούμαρης.
Ο Νομάρχης Πέλλας κ. Μ. Καραμάνης, και οι Δήμαρχοι Έδεσσας (Ν. Πέλλας) κ. Ι. Σιόντρας και Βεγορίτιδας (Ν. Πέλλας) δεν συμμετείχαν στη σύσκεψη λόγω ξαφνικού κωλύματος, δηλώνοντας ωστόσο την ομόθυμη συμφωνία τους στο σκοπό και το κοινό πλαίσιο συνεργασίας.
Ο Δήμαρχος Νάουσας κ. Αν. Καραμπατζός κατά την έναρξη των εργασιών της σύσκεψης, μεταξύ άλλων, τόνισε τη μεγάλη σημασία της Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής του Βερμίου. Ευχαρίστησε όλους για τη θετική ανταπόκριση στην πρόσκληση και την κοινή θέληση για συνεργασία στη φιλόδοξη και οραματική πρωτοβουλία με σκοπό τη βιώσιμη και αειφόρου ανάπτυξη του Βερμίου και επισήμανε ότι η κοινή πολιτική βούληση των Νομαρχών και Δημάρχων στηρίζεται στο «η ισχύς εν τη ενώσει», λέγοντας ότι «η σημερινή σύσκεψη είναι το πρώτο αποφασιστικό βήμα που θέτει το θεμέλιο της συνεργασίας για την ανάπτυξη της περιοχής προς όφελος των πολιτών».
Αναλυτικά στην εισήγησή του ο Δήμαρχος Νάουσας είπε:
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Η Μακεδονία αποτελεί το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας, με τεραστία στη συμβολή στην κοινωνική, πολιτιστική και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας. Σημαντικό θέση στο σύγχρονο ρόλο της Μακεδονίας, έχουν οι Νομοί Ημαθίας και Πέλλας (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας) και ο Νομός Κοζάνης (Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας).
Ένα από τα πολλά κοινά χαρακτηριστικά των τριών Νομών, αποτελεί ο ορεινός Όγκος του Βερμίου, με τον οποίο γειτνιάζουν οι δώδεκα προαναφερόμενοι Δήμοι. Είναι ένας σημαντικός γεωφυσικός πόλος, ο οποίος συνδέει περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας με τεράστια προσφορά στους αγώνες του έθνους μας για την ανεξαρτησία, την ελευθερία και τη δημοκρατία. Η περιοχή αποτελεί ουσιαστικά την καρδιά του Αρχαίου Μακεδονικού Βασιλείου με αρχαιολογικά μνημεία παγκόσμιας ιστορικής σημασίας (Μακεδονικοί Τάφοι Ανθεμίων, Σχολή Αριστοτέλους κλπ.).
Στις πλαγιές, τις παρυφές και τις περιοχές περιμετρικά του Βερμίου αναπτύχθηκαν στο πέρασμα των αιώνων αξιόλογα αστικά κέντρα παραγωγής, εμπορίου, βιομηχανίας, τουρισμού και πολιτισμού (Βέροια, Νάουσα, Έδεσσα, Κοζάνη, Πτολεμαΐδα), αξιοποιώντας τους πλούσιους φυσικούς και περιβαλλοντικούς πόρους (νερό, εύφορη γη, πλούσιο υπέδαφος κλπ.), τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, την εργατικότητα και τη δημιουργικότητα των ανθρώπων. Εκτεταμένο εθνικό, επαρχιακό οδικό δίκτυο και σιδηροδρομική γραμμή, συνδέουν τα αστικά και τα ημιαστικά κέντρα των τριών Νομών μεταξύ τους και με το μεγάλο αστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Σήμερα, στον 21ο αιώνα οι διεθνείς εξελίξεις και οι νέες συνθήκες που διαμορφώνονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, καθιστούν την ευρύτερη περιοχή του ορεινού όγκου Βερμίου έναν από τους κύριους αναπτυξιακούς πόλους της χώρας μας. Τα μεγάλα έργα τα οποία ολοκληρώθηκαν ή βρίσκονται στα στάδιο υλοποίησης (Εγνατία οδός, κάθετοι οδικοί άξονες Εγνατίας οδού, ΠΑΘΕ, Προαστικός Σιδηρόδρομος κ.ά.), ενισχύουν καταλυτικά τις υποδομές της περιοχής συντομεύοντας την απόσταση από τη Θεσσαλονίκη, η οποία σύντομα θα μετεξελιχθεί σε Μητροπολιτικό Κέντρο των Βαλκανίων.
Η προτεινόμενη Διανομαρχιακή και Διαδημοτική συνεργασία η οποία αφορά δύο Περιφέρειες, τρεις Νομούς και 12 Δήμους:
Α. Στηρίζεται στα κοινά χαρακτηριστικά των τριών Νομών και των δώδεκα Δήμων, καθώς και στις σχέσεις συνεργασίας που οικοδομήθηκαν ιστορικά και συνδέουν τους κατοίκους του ορεινού όγκου του Βερμίου με δημιουργικούς και παραδοσιακούς δεσμούς φιλίας (π.χ. πάρα πολλοί κάτοικοι του Μεσόβουνου, των Πύργων, της Ερμακιάς εγκαταστάθηκαν και μεγαλούργησαν στη Νάουσα κλπ.).
Β. Πηγάζει από το θεσμικό καθήκον της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο σχεδιασμό και την προώθηση ολοκληρωμένων, καινοτόμων και δυναμικών αναπτυξιακών έργων και δράσεων.
Γ. Αποσκοπεί στη συνδιαμόρφωση πολιτικών κατευθύνσεων, στόχων και προτεραιοτήτων για α) την ενίσχυση συνολικά του παραγωγικού συστήματος της περιοχής σε όλους τους τομείς (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής τομέας), β) στην αειφόρο ανάπτυξη του Ορεινού Όγκου του Βερμίου με τη συνδιαμόρφωση πολιτικών προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (πυρκαγιές, μόλυνση περιβάλλοντος, προστασία χλωρίδας, πανίδας, επιφανειακών και υπόγειων υδάτων κλπ.), αξιοποιώντας χρηματοδοτικά μέσα και πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Εθνικούς (όπως ΕΣΠΑ 2007-2013, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κ.ά).
Η Διανομαρχιακή-Διαδημοτική Συνεργασία, έχοντας ως θεμέλιο την πολιτική βούληση των Νομαρχών και των Δημάρχων, ενόψει της επικείμενης Διοικητικής Μεταρρύθμισης του Καποδίστριας ΙΙ που προωθεί ισχυρούς Δήμους και Νομαρχίες, μπορεί και πρέπει να μορφοποιηθεί σε κύριο μοχλό για την ανάδειξη και την αξιοποίηση της αναπτυξιακής δυναμικής, την οποία διαθέτει ο Ορεινός Όγκος του Βερμίου, με απώτερο στόχο την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική πρόοδο και ευημερία των πολιτών.
Το πλαίσιο των ορεινών περιοχών.
Οι ορεινές περιοχές είναι μειονεκτικές περιοχές που χαρακτηρίζονται από σημαντικό περιορισμό των δυνατοτήτων χρησιμοποίησης της γης και από σημαντική αύξηση του κόστους λόγω υψομέτρου ή ανάγλυφου ή συνδυασμού των δύο αυτών παραγόντων. Πηγή: Κανονισμός (ΕΚ) 1257/1999 του Συμβουλίου της 17/5/1999 (άρθρο 18).
Στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε., οι εκτάσεις των ορεινών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) ήταν 55.794 χιλ. στρ. και των ημιορεινών Ο.Τ.Α. 19.136 χιλ. στρ. Προκύπτει λοιπόν ότι το 56,8% της έκτασης της Ελλάδας είναι ορεινό ενώ οι ορεινοί και ημιορεινοί Ο.Τ.Α. αποτελούν το 61,5% των Ο.Τ.Α. του συνόλου της χώρας.
Οι ορεινές περιοχές της χώρας μας αντιμετώπισαν κατά καιρούς δύσκολες συνθήκες, εξαιτίας των δύσβατων και απομακρυσμένων σημείων και της έλλειψης υποδομών που να βοηθούν την ανάπτυξη των περιοχών αυτών.
Το Όρος Βέρμιο: Σύντομη περιγραφή
Το Όρος Βέρμιο, η ιστορία του οποίου χάνεται στα βάθη των αιώνων, είναι από τα ομορφότερα και πλουσιότερα σε χλωρίδα και πανίδα όρη της Ελλάδας. Ένας μεγάλος ορεινός όγκος στα όρια της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας που καταλαμβάνει έκταση 2.026.410 στρεμμάτων σε μήκος 80 χλμ. Το Βέρμιο στο Νότιο τμήμα του χωρίζεται από τα Πιέρια όρη με τον ποταμό Αλιάκμονα, ενώ στο Βόρειο τμήμα του συνδέεται με τις νότιες απολήξεις του όρους Βόρας. Δύο μεγάλοι κάμποι το περιβάλλουν από Ανατολικά και Δυτικά. Η μεγάλη σε έκταση χαράδρα του Σελιώτικου ρέματος χωρίζει το βουνό στο βόρειο και νότιο τμήμα. Έχει πολλές κορυφές με υψηλότερη αυτή του «Χαμίτη» (2.065μ), ακολουθεί η γειτονική κορυφή «Τσανακτσή» (2.052μ) και οι κορυφές: «Μαύρη Πέτρα» (2.027μ), «Τρούλος» (2.012μ.). Άλλες χαμηλότερες κορυφές είναι οι: «Γραμμένη Πέτρα» (1.997μ), «Παλάτι» (1.895μ.), το Αρσούμπασι (1.874μ.), το «Ξηροβούνι» (1.804μ.), «Γκιώνα» (1.739μ.).
Βασικά χαρακτηριστικά του Βερμίου είναι τα εκτεταμένα αλπικά και υποαλπικά λιβάδια. Οι κορυφές είναι γυμνές, συνήθως ομαλές και σπανιότερα βραχώδεις. Οι ανατολικές και βόρειες πλαγιές του βουνού καλύπτονται από πυκνά δάση διαφόρων φυλλοβόλων και μαύρης πεύκης, σε αντίθεση με τις δυτικές όπου είναι κυρίως γυμνές. Το βουνό έχει πολλές πηγές και ρέματα. Σημαντικότερη είναι η πηγή του Αγίου Νικολάου 3χλμ. Ν.Δ. της Νάουσας, η οποία τροφοδοτεί τον ποταμό Αράπιτσα. Άλλες πηγές είναι το «Καραμπουρνάρι» σε υψόμετρο 1.600μ., κάτω από την κορυφή Μαύρη Πέτρα, η οποία τροφοδοτεί τους οικισμούς Ροδοχώρι (Μέγα Ρέμα), Άγιος Παύλος (Κουτσούφλιανη), Μεταμόρφωση (Δραζίλοβο) Επίσης οι πηγές «Κουτσούφλιανη», «3-5 Πηγάδια», «Χώρας Νερό», «Μύλοι» που βρίσκονται πάνω από τη Νάουσα, ο Ίσβορος Γιαννακοχωρίου, η «Γιοβάνα», τα «Καρούτια», το «Σιδεράκι» στα 1.800μ., η «Κρυσταλλία» κ.ά.
Το κλίμα του Βερμίου είναι ορεινό. Ο χειμώνας είναι βαρύς με χιονοπτώσεις και θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν. Η άνοιξη είναι υγρή και το καλοκαίρι είναι η πιο ξηρή εποχή χωρίς να λείπουν οι μπόρες τις θερμές ώρες της ημέρας. Το φθινόπωρο είναι βροχερό. Η χιονοκάλυψη στις κορφές αρχίζει συνήθως το Νοέμβριο και τα χιόνια λιώνουν περίπου στο τέλος Απριλίου.
4. Σύντομη ιστορική αναφορά
Ιστορικά, το Βέρμιο αναφέρεται σε κείμενα πολλών αρχαίων συγγραφέων. Στις πλαγιές του Βερμίου τοποθετούνται οι παραδεισένιοι κήποι του Βασιλιά των Φρυγών Μίδα με τα περίφημα εξηντάφυλλα ρόδα, διότι οι αρχαιότεροι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Βρύγες, που κατόπιν μετοίκησαν στην Μ. Ασία και ονομάστηκαν Φρύγες. Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν, όταν έφυγαν από το Άργος, ο Γουάνης, ο Αέροπος και ο Περδίκας από το βασιλικό γένος των Τημενιδών. Από τον Περδίκα ξεκινάει η Μακεδονική δυναστεία των Αργεάδων. Το Βέρμιο θεωρείται η ιστορική έδρα των Μακεδόνων βασιλέων. Στους πρόποδες του βουνού προς Ανατολάς, στα Αλεξανδρινά χρόνια υπήρχε η αξιόλογη πόλη Μίεζα. Κοντά στην τοποθεσία Νυμφαίον, ο Φίλιππος Β΄ έχτισε Σχολή, στην οποία ο Αριστοτέλης δίδαξε για τέσσερα χρόνια τον Μ. Αλέξανδρο. Στην ίδια περιοχή κοντά στα Λευκάδια ανακαλύφθηκαν οι σπουδαίοι Μακεδονικοί Τάφοι (Λύσσωνος-Καλλικλέους, Κρίσεως, Ανθεμίων, Κινχ) και το Αρχαίο Θέατρο της Μίεζας. Αξιόλογα μνημεία υπάρχουν σε πολλές περιοχές του Βερμίου (όπως Αρχαία Έδεσσα. Μακεδονικός Τάφος Σπηλιάς Αγίας Παρασκευής κλπ.).
Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, το Βέρμιο έγινε καταφύγιο των καταπιεσμένων Ελλήνων και βασίλειο των Κλεφταρματολών. Τα χωριά και οι οικισμοί που υπήρχαν στο βουνό ξεπερνούσαν τα 150. Όλα σχεδόν καταστράφηκαν από τους Τούρκους, επειδή συμμετείχαν στην επανάσταση της Νάουσας το 1822, που οδήγησε στις 22 Απριλίου στο Ολοκαύτωμα της πόλης. Στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα έδρασαν στο Βέρμιο σημαντικές ανταρτικές ομάδες της Εθνικής Εταιρίας (Μπρούφα, Χ. Βέρβερα κ.ά.) (1881-1903). Το 1905 εγκαταστάθηκε το στρατηγείο του Μακεδονομάχου Μαζαράκη (Ακρίτα), ο οποίος με τους 35 ηρωικούς άνδρες του ήλεγχε τις γύρω περιοχές, με σκοπό να ανοίξει δρόμο επικοινωνίας με την ελεύθερη Ελλάδα. Σημαντικές μάχες διεξήχθησαν στο Βέρμιο, όπως η Μάχη της Χοντροσούγκλας (1906), της Άρνισσας (1912) στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίως στις στρατηγικής σημασίας διαβάσεις του Βερμίου, οι οποίες ενώνουν τη Δυτική με την Κεντρική Μακεδονία.
Τον Απρίλιο του 1941, το συμμαχικό εκστρατευτικό σώμα του Άγγλου στρατηγού Γουίλσον μαζί με τις Ελληνικές αμυντικές δυνάμεις, χρησιμοποίησε το Βέρμιο σαν μία από τις σπουδαιότερες αμυντικές θέσεις εναντίον των Γερμανών κατακτητών. Κατά τη διάρκεια της κατοχής οι κάτοικοι της περιοχής του Βερμίου αντιστάθηκαν σθεναρά στον κατακτητή.
Είναι χαρακτηριστικά τα γεγονότα την περιόδου 1941-1944 με τις ομαδικές εκτελέσεις εκατοντάδων αμάχων και τις καταστροφές στις κοινότητες Μεσόβουνο, Πύργοι, Άγιος Χριστόφορος, Κουτσούφλιανη κ.ά.
5. Βασικά στοιχεία (Ταυτότητα) των Δήμων Βερμίου
Το Βέρμιο εκτείνεται στους Νομούς Ημαθίας, Πέλλας και Κοζάνης και οι 12 Δήμοι οι οποίοι βρίσκονται ή γειτνιάζουν με το όρος είναι: Ανθεμίων, Βέροιας, Δοβρά, Ειρηνούπολης, Νάουσας (Νομός Ημαθίας), Βεγορίτιδας, Έδεσσας (Νομός Πέλλας), Αγ. Παρασκευής, Βερμίου, Ελλησπόντου, Κοζάνης, Πτολεμαΐδας (Νομός Κοζάνης). Τα γενικά στοιχεία της ταυτότητας των Δήμων υπάρχουν στην εισήγηση η οποία σας έχει δοθεί.
6. Πρόταση Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας
Η δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων οικονομικής ανάπτυξης κάθε περιοχής αποτελεί αναγκαία και ικανή συνθήκη για την παραμονή των κατοίκων της και για την βελτίωση της ποιότητας ζωής την οποία απολαμβάνουν. Η σημαντικότητά τους είναι μάλιστα ακόμη μεγαλύτερη όταν αναφερόμαστε σε περιοχές που παρουσιάζουν κάποιες εγγενείς δυσκολίες, όπως οι ορεινές και ημιορεινές περιοχές (μείωση πληθυσμού, ανεργία, απώλεια εισοδήματος κ.ά.).
Η περιοχή του Βερμίου διαθέτει πολλά και αξιόλογα συγκριτικά πλεονεκτήματα με κυριότερα:
• Χιονοδρομικά κέντρα («Σέλι», «3-5 Πηγάδια», Ορεινός οικισμός Άγιος Αθανάσιος-Χ.Κ. Βόρας)
• Περιοχές NATURA (περιοχές Βερμίου, Εκτροφείο Θηραμάτων)
• Ιστορικά-αρχαιολογικά μνημεία (Σχολή Αριστοτέλους, Μακεδονικοί Τάφοι Ανθεμίων, Βήμα Απ. Παύλου Βέροιας, Μονή Παναγίας Σουμελά, Αρχαία Έδεσσα, Μακεδονικός Τάφος Σπηλιάς και Σπήλαιο Ερμακιάς Αγ. Παρασκευής, Ιερός Ναός Αγ. Νικολάου Κοζάνης, Εξωκλήσι Αγίου Παντελεήμονος Δήμου Ελλησπόντου, Μονή Παναγίας Δοβρά κ.ά.).
• Αναπτυγμένες Τουριστικά περιοχές (Άλσος Αγίου Νικολάου-ποταμός Αράπιτσα Νάουσας, Καταρράκτες Έδεσσας, Λίμνη Βεγορίτιδας, Σπήλαια, Διεθνές ορεινό μονοπάτι Ε4, Εξωκλήσια κ.ά.).
• Αναπτυγμένα Βιομηχανικά Κέντρα (Λιγνιτωρυχεία-Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Πτολεμαΐδα, Κοζάνη, Αγ. Δημήτριος, Κλωστοϋφαντουργίες Νάουσας).
• Αναπτυγμένα Αγροτοβιομηχανικά Κέντρα
(Έδεσσα, Ανθέμια, Ειρηνούπολη, Νάουσα, Βέροια).
Προτείνεται η συνεργασία των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με την υποστήριξη των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων για την υλοποίηση ενός Ολοκληρωμένου και Βιώσιμου Αναπτυξιακού Προγράμματος του ορεινού όγκου Βερμίου «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΕΡΜΙΟ», το οποίο θα στηριχθεί σε μια σειρά από σύγχρονες επιστημονικές θεωρήσεις με βασικό στόχο την ορθολογική εκπόνηση ενός τοπικού προγράμματος ανάπτυξης που θα δώσει λύσεις, αμβλύνοντας τα υπαρκτά προβλήματα, αξιοποιώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής, δημιουργώντας τις συνθήκες για μια σειρά από θετικά περιβαλλοντικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονομικά αποτελέσματα.
Οι εξελίξεις που διαμορφώνονται παγκόσμια, ευρωπαϊκά και εθνικά, δημιουργούν νέα δεδομένα στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, ο οποίος πλέον δεν καθορίζεται αυστηρά και μόνο από τα παραδοσιακά διοικητικά όρια.
Η έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ 2007-2013 είναι μια μεγάλη ευκαιρία, που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί ως το κύριο θεσμοθετημένο χρηματοδοτικό πλαίσιο αναφοράς της Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας του προτεινόμενου Αναπτυξιακού Προγράμματος του Ορεινού Όγκου Βερμίου, «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΕΡΜΙΟ».
Η υλοποίηση ενός προγράμματος με βασικούς στόχους την πληθυσμιακή ανάκαμψη, την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας, την προστασία του περιβάλλοντος και τελικά τη βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής, θα πρέπει:
• Να αξιοποιεί τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής.
• Να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για ενίσχυση των εισοδημάτων των κατοίκων της και για μεγέθυνση των οικονομικών πόρων που εισρέουν στην περιοχή.
• Να σέβεται τις ιδιαιτερότητες που τη χαρακτηρίζουν.
• Να λειτουργεί συμπληρωματικά με τις άλλες δράσεις που υλοποιούνται ή σχεδιάζονται και αποσκοπούν στην ανάπτυξη της περιοχής.
Η χωρική προσέγγιση του τοπικού αναπτυξιακού προγράμματος θα πρέπει να βασίζεται σε κριτήρια, τα οποία να ενσωματώνουν την ορεινότητα, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής, τη συμμετοχή του αγροτικού τομέα στην τοπική παραγωγή, τις νέες μορφές οικονομικής δραστηριότητας (π.χ. αγροτουρισμός, ενέργεια κλπ.) που να ενισχύουν σύγχρονες επενδύσεις και νέες μορφές αύξησης του εισοδήματος, κλπ.
Το στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης μπορεί να προέλθει κατόπιν μιας εμπεριστατωμένης μελέτης (Επιχειρησιακό Σχέδιο) της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής με την διαμόρφωση ενός προγράμματος με γενικούς και ειδικούς στόχους, οι οποίοι θα οδηγήσουν σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις, με μια ολοκληρωμένη και πολυτομεακή προσέγγιση για την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής με την ανάγκη παράλληλης υλοποίησης ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων.
Οι παρεμβάσεις του προγράμματος μπορούν να στηρίζονται σε ένα πλέγμα βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων με εσωτερική συνάφεια και συνοχή, αλλά και με αντίστοιχη εξωτερική συνάφεια με τις πολιτικές οι οποίες εφαρμόζονται στην χώρα, ώστε να εμφανίζεται η συμβατότητα, κάνοντας με αυτόν τον τρόπο το πρόγραμμα λειτουργικό.
Βέβαια, η ανάπτυξη μιας περιοχής δεν είναι μονοσήμαντη υπόθεση, αλλά αποτέλεσμα συνδυασμού και αλληλεπιδράσεων πολλών ανεξάρτητων παραγόντων και μεταβλητών. Κυρίως όμως είναι συνάρτηση της κατάλληλης διαχείρισης και οργάνωσης των ποσοτικών και ποιοτικών μεγεθών και όχι απλώς της μεγέθυνσής τους.
Το προτεινόμενο πρόγραμμα λοιπόν για να περιέχει τα στοιχεία της αποτελεσματικότητας και της πληρότητας θα πρέπει να προβλέπει, να ενσωματώνει αλλά και να αναδεικνύει μέσα από τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό του, αφενός εκείνη την οργανωτική δομή των προτεινόμενων παρεμβάσεων που να αποβλέπουν στην μεγέθυνση των οικονομικών και λοιπών μεγεθών, και αφετέρου την επιλογή των μέσων ή τεχνικών που να εγγυώνται την ορθολογική διαχείριση των δραστηριοτήτων και του τελικού παραγόμενου προϊόντος σε μια μόνιμη βάση ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια και συνέπεια της αναπτυξιακής πολιτικής.
Βασικά στοιχεία του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης Βερμίου, «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΕΡΜΙΟ» μπορούν να τεθούν:
• Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της πρωτογενούς παραγωγής (γεωργία, κτηνοτροφία, δασικός πλούτος, υδάτινος πλούτος) και δημιουργία συνθηκών ποιοτικής αναβάθμισης της.
• Η βελτίωση της τυποποίησης και επεξεργασίας των τοπικών προϊόντων, με εκσυγχρονισμό των διαδικασιών και μεθόδων εμπορίας τους και παράλληλη ενίσχυση της παραγωγής (φρούτα, κρασί, κτηνοτροφικά προϊόντα)
• Η ενίσχυση και ποιοτική αναβάθμιση των υποδομών τουρισμού και του τουριστικού προϊόντος της περιοχής (οδικά έργα, δασικοί δρόμοι, οδική σύνδεση και συνεργασία χιονοδρομικών κέντρων, ανάδειξη παραδοσιακών οικισμών, κοινές δράσεις πολιτισμού, ανάδειξη ιστορικών μνημείων, ανάδειξη εξωκλησιών, γεφυριών, ρεμάτων, λιμνών κλπ.).
• Η βελτίωση της ποιότητας ζωής των μόνιμων κατοίκων της περιοχής παρέμβασης και η αναβάθμιση και υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού (αστικές αναπλάσεις, χώροι αναψυχής-άθλησης, νέες τεχνολογίες, εκπαίδευση κλπ.).
• Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με εφαρμογή ολοκληρωμένων δράσεων πυροπροστασίας και αποκατάστασης των περιοχών, οι οποίες έχουν επιβαρυνθεί από την έντονη βιομηχανική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στη Δυτική πλευρά του Βερμίου (Πυρκαγιά στην περιοχή «Καρούτια» το Σεπτέμβριο του 2007, εξόρυξη λιγνίτη από τις μονάδες της Δ.Ε.Η.).
Οι σκέψεις αυτές αποτελούν τη βάση για το σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων με σκοπό την οικονομική ανόρθωση της περιοχής, τη δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης εναλλακτικών πηγών εισοδήματος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Έτσι λοιπόν, προτείνεται να υλοποιηθούν παρεμβάσεις στο σύνολο του παραγωγικού συστήματος (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής τομέας) και στις δομές που επιδρούν σε αυτό και την εξέλιξή του όπως είναι οι απαραίτητες υποδομές (οδικά έργα, αναπλάσεις περιοχών, υδάτινοι πόροι-φράγματα, αγροτικό-δασικό οδικό δίκτυο, παραδοσιακοί οικισμοί, τοπικά παραδοσιακά προϊόντα, ενίσχυση πολιτιστικών υποδομών κ.ά.) που θα στηρίξουν και θα συμπληρώσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις στην περιοχή και θα προσδώσουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Ακόμη ένα σημαντικό κομμάτι της ολοκληρωμένης προσέγγισης που επιχειρείται είναι η αξιοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα ως απαραίτητο στοιχείο στην επιχειρούμενη θετική μετεξέλιξη για την περιοχή.
Σημαντική παράμετρος για την επιτυχία της Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας είναι: η διεκδίκηση από την πολιτεία της αποδοχής και χρηματοδότησης του Ολοκληρωμένου Προγράμματος και για έναν ακόμα σημαντικό λόγο που αφορά την τεράστια συνεισφορά του Βερμίου στην Εθνική ενεργειακή κάλυψη σε ηλεκτρικό ρεύμα (Α/Η Σταθμοί Κοζάνης-Πτολεμαΐδας), η οποία δυστυχώς επιβάρυνε και επιβαρύνει περιβαλλοντικά την ευρύτερη περιοχή.
Κεντρικός στόχος της προτεινόμενης Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας είναι η αειφόρος και βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής με τρόπους και μεθόδους που θα σέβονται και θα αναδεικνύουν το φυσικό περιβάλλον, τον παραδοσιακό χαρακτήρα και την πολιτιστική κληρονομιά του Βερμίου.
7. Προτάσεις για την υλοποίηση της Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Η πρώτη σύσκεψη Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας για το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης Βερμίου, θα θέσει τις βάσεις για τη συνδιαμόρφωση του πολιτικού πλαισίου συνεργασίας των Νομαρχιών και των Δήμων του Βερμίου με σκοπό την Εκπόνηση Ολοκληρωμένου Προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ορεινού Όγκου Βερμίου. Για την υλοποίηση αυτής της συνεργασίας προτείνεται:
α. Η συμφωνία των Δημάρχων και Νομαρχών να αποτυπωθεί με τη μορφή βασικών πολιτικών στόχων ως ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ, το οποίο θα υπογραφεί κατά τη διάρκεια της σημερινής σύσκεψης εδώ στη Νάουσα.
β. Η σύσταση τριμελούς ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, η οποία θα αποφασισθεί, σήμερα στο πλαίσιο της σύσκεψης, με σκοπό την άμεση ενεργοποίηση της συνεργασίας και την προώθηση των τυπικών διαδικασιών υλοποίησης της Διανομαρχιακής και Διαδημοτικής Συνεργασίας.
γ. Η συνέργια και η συνεργασία των ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ των Νομών Ημαθίας, Πέλλας και Κοζάνης με στόχο την επιστημονική και τεχνοκρατική επεξεργασία του Επιχειρησιακού Σχεδίου, και τη μελέτη εφαρμογής της Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας, συνολικά ανά τομέα και αναλυτικά ανά Νομό και Δήμο.
δ. Διεξαγωγή ανά τέσσερις μήνες ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΨΕΩΝ των Δημάρχων και Νομαρχών, εκ περιτροπής στις έδρες των 12 Δήμων, με σκοπό την προώθηση επιμέρους γενικών και ειδικών θεμάτων υλοποίησης της Διανομαρχιακής και Διαδημοτικής Συνεργασίας.
Κύριες και Κύριοι συνάδελφοι,
Η επιτυχία της φιλόδοξης, δυναμικής και οραματικής πρωτοβουλίας που αφορά το παρόν και το μέλλον 213.221 πολιτών που ζουν στους τρεις Νομούς και στους δώδεκα Δήμους μας και δραστηριοποιούνται σε έκταση 2.710.638 στρεμμάτων-ενόψει της Διοικητικής Μεταρρύθμισης του Καποδίστρια ΙΙ - στηρίζεται στο «η ισχύς εν τη ενώσει» ώστε με την κοινή θέληση και την πολιτική βούληση όλων μας, να ανοίξουν νέοι και ελπιδοφόροι ορίζοντες για την ανάπτυξη και την πρόοδο του τόπου μας, για ένα καλύτερο αύριο των επερχόμενων γενεών».
Ακολούθησαν οι εισηγήσεις των Αντινομαρχών και των Δημάρχων, οι οποίοι εξέφρασαν ομόθυμα τη συμφωνία τους στη συνεργασία για την εκπόνηση Ολοκληρωμένου Προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης του Βερμίου, συγχαίροντας το Δήμαρχο Νάουσας για την πρωτοβουλία του και τη διοργάνωση της σύσκεψης, την οποία χαρακτήρισαν χρήσιμη, αναγκαία και ουσιαστική. Αποφασίσθηκε η συγκρότηση τριμελούς Συντονιστικής Επιτροπής την αποτελούν ο Δήμαρχος Νάουσας κ. Αν. Καραμπατζός, ο Δήμαρχος Αγίας Παρασκευής κ. Σ. Ζαμανίδης και εκπρόσωπος που θα ορισθεί από το Νομάρχη και τους Δημάρχους του Νομού Πέλλας, καθώς και η άμεση έναρξη της συνεργασίας των τριών Αναπτυξιακών Εταιριών της Ημαθίας, Κοζάνης και Πέλλας, με σκοπό την επεξεργασία των τεχνικοοικονομικών στοιχειών του Ενιαίου Επιχειρησιακού Σχεδίου για τη Βιώσιμη και Αειφόρο Ανάπτυξη του Βερμίου. Επίσης, ορίσθηκε ο Δήμος Αγίας Παρασκευής Κοζάνης ως τόπος διεξαγωγής της 2ης Σύσκεψης Διανομαρχιακής-Διαδημοτικής Συνεργασίας σε ημερομηνία που θα καθοριστεί τις επόμενες ημέρες. Η σύσκεψη ολοκληρώθηκε με την υπογραφή του κοινού πολιτικού πλαισίου συμφωνίας η οποία περιλαμβάνει επτά σημεία, <<Μνημόνιο Συνεργασίας>> (βλ. αναλυτικά το συνημμένο κείμενο του Μνημονίου Συνεργασίας).
Μετά τη λήξη της σύσκεψης ο Δήμαρχος Νάουσας παρέθεσε γεύμα στους Δημάρχους και τους Αντινομάρχες, στο ξενοδοχείο «Βέρμιον» στο άλσος Αγίου Νικολάου.
